Tyres for:
Arazi sürüşünde karşılaşabileceğiniz tüm zorluklara karşı hazırlıklı olun.
Araç üreticileri tarafından kullanım kılavuzunda belirtilen lastik basıncı, genellikle düzgün bir yolda yapılan sürüşler içindir. Öte yandan 4X4 araçla arazi sürüşü yaparken, şu soru ortaya çıkar: "Arazi koşullarında lastik basıncım ne olmalıdır?". Otoyol için tavsiye edilen lastik basıncı arazi lastik basıncından farklıdır. Mümkün olan en iyi çekişi elde etmek için doğru lastik basıncını seçmeniz ve lastik ayak izinizi, araziye göre azaltmanız ya da artırmanız gerekir. Bunu yaparken lütfen dikkatli olun, çevrenizi değerlendirin ve lastiklerinizi aşağıdaki gibi şişirin veya indirin:
Beklenmedik olay riskini minimuma indirmek için, aracınızı sık sık eksiksiz araç kontrolünden geçirmenizi tavsiye ederiz. Araç kontrol listemiz size yol gösterecektir. İşe lastiklerinizle başlayın ve herhangi bir hasar belirtisi olup olmadığını inceleyin, ardından lastik basıncı kontrolü ile devam edin. Lastik basıncını her zaman lastikler soğukken kontrol etmeniz gerekir. Düşük lastik basıncı fren mesafesinin artmasına yol açabilir. Her zaman bir basınç ölçme aleti ve kompresör kullanın. Ayrıca yakıtınızı kontrol ederek, yolculuğunuz süresince yeterli yakıtınız olduğundan emin olun.
Araç kontrolünüzle birlikte aracınızın ve aksesuarlarının (ve çekiş ve denge kontrolü, yokuş iniş kontrolü ve diferansiyel kilitleri gibi elektronik sistemlerin) sınırlarını bilmeniz de önemlidir.
Dişli nedir? 'Dişli', kesilmiş dişleri olan herhangi bir dönen makine parçasıdır. Peki şanzıman nedir? Şanzıman, vites kutusu aktarımı yoluyla hız dönüşümleri sağlar. Ciddi arazi sürüşleri için, 4x4 araçlara iki vitesli bir arazi şanzımanı takılması tavsiye edilir. Uygun arazi şanzımanı monte edildiğinde, 4x4 arazi şanzımanı arka ve ön şaftlara güç iletecek ve arazi sürüşü için "Yüksek" veya "Düşük" kademeli vitesleri seçmenize olanak tanıyacaktır.
Yarı zamanlı bir 4x4'te şu seçenekler mevcuttur: yüksek kademeli 4x2 (2H) şanzıman, yüksek kademeli 4x4 (4H) ve düşük kademeli 4x4 (4L).
Tam zamanlı 4x4 araçlarda ise yalnızca iki seçenek mevcuttur: yüksek kademeli 4x4 (orta diferansiyel açık/kilitli - takılıysa) ve düşük kademeli 4x4 (orta diferansiyel açık/kilitli - takılıysa).
Arazide 4x4'le sürüşte, yüksek kademeli 4x4 kum, toprak ve çamurlu yollar gibi yumuşak veya kaygan koşullar için önerilir. Tam zamanlı dört çekerli araçlarda 4x4 sürekli olarak devredeyken, yarı zamanlı araçlarda arazi 4x4'üne geçmek için vitesi 2H'den 4H'ye değiştirmek gerekir.
Düşük kademeli 4x4, engebeli veya kayalık arazi, dik eğim gibi zor koşullarda devreye alınmalıdır. Araç hızını düşürürken, bu tür zorlu arazi 4x4 sürüşlerinde gereken torku sağlayacaktır. Bu modu, araç hareketsiz ve sabitken seçmeniz gerekir. Aksi takdirde kontrolü kaybedebilirsiniz ya da araç hasar görebilir.
Arazide 4x4 sürüşünde, yumuşak veya kaygan koşullar için (örneğin kumlu, çamurlu veya toprak yollarda) yüksek kademeli 4x4 kullanılması önerilir. Tam zamanlı dört çekerli araçlarda 4x4 sürekli olarak devredeyken, yarı zamanlı araçlarda arazi 4x4'üne geçmek için vitesi 2H'den 4H'ye geçiş yapılması gerekir.
Düşük kademeli 4x4, engebeli veya kayalık arazi, dik eğim gibi zor koşullarda devreye alınmalıdır. Araç hızını düşürürken, bu tür zorlu arazi 4x4 sürüşlerinde gereken torku sağlayacaktır. Bu modu, araç hareketsiz ve sabitken seçmeniz gerekir. Aksi takdirde kontrolü kaybedebilirsiniz ya da araç hasar görebilir.
Aracınız çamura saplandığında ilk yapmanız gereken, motoru durdurmaktır. Aksi takdirde, araç daha da derine batabilir. Araç çamurdan nasıl çıkarılır? Tekerleklerin önündeki çamuru kazmaya çalışın ve çekiş gücü sağlamak için tekerleklerin altına araba paspası ya da dal gibi şeyler yerleştirin. Bunlar yapıldığında, araç çamurdan daha kolay çıkarılabilir.
Yahut direksiyonu hafifçe bir yandan diğer yana hareket ettirmeye çalışın. Böylece lastik yanakları bir dayanak bulabilir.
Aracın süspansiyonu dikey tekerlek hareketini kontrol eder ve zeminle teması sağlar. Bu sistemler araca, üreticiye, modele vb. göre değişir. İki ana 4x4 süspansiyon sistemi vardır:
Bağımsız süspansiyon: Bu arazi süspansiyonu, tekerleklerin her birinin karşısındaki tekerlekten bağımsız olarak hareket etmesini sağlar. İyi yol tutuşu, konfor, yönlendirme ve stabilite sağlamakla birlikte, tasarımı diferansiyelle ilişkili değişken yerden yükseklik sonucunu doğurur. Ekstrem arazi sürüşlerinde bazı hareketli parçalar hasar görebilir.
| Avantajları | Dezavantajları | |
|
|
| Avantajları | Dezavantajları | |
|
|
Bir engelle karşılaştığımda nelere dikkat etmeliyim?
Engele giriş ve çıkış noktalarına dikkat etmelisiniz. Görsel olarak inceleyin. Doğru vitesi seçin ve yüksek-düşük kademe ve diferansiyel kilidi kullanın. Ancak bunların yanında 4x4 aracınızın kapasitesini de bilmelisiniz. Engel boyunca momentumu ve çekişi korumak da önemlidir. Eğer aracınız stop ederse, aracın viteste durmasını sağlamak için ayak frenini kullanın.
Her engele uygun eylem planını, taktikleri, işlemleri seçmeli ve acil bir durumda yapılacakları bilmelisiniz.
Araziye çıkarken, araç kurtarma için bir dizi temel araç gereci yanınıza almanız son derece önemlidir. Eldivenler, yaylı prangalar, makara tertibatı, kurtarma ekipmanları (kayışlar, zincir veya ekstra kablo), ağaç koruma kayışı, yük kayışları, aracınızdaki çekme noktaları (ön ve arka), kürek ve balta bu araç gereçlerdendir.
Kurtarma kayışları: Çekme topu veya gövde çekme bağlantısının yük oranı kurtarma prosedürleri için yetersiz olduğundan, kayışlar kurtarma noktalarına yaylı prangalar ile bağlanmalıdır. Prangayı takıp tamamen sıktıktan sonra, kurtarma işleminin ardından daha kolay çıkarabilmek için pimi hafifçe gevşetin. İşleme başlamadan önce, çevredeki insanları uzaklaştırın. Gerekirse aracın altındaki çamur veya kumu temizleyin.
Yüksek kaldırıcı kriko: Deneyiminiz ya da eğitiminiz yoksa yüksek kaldırıcı kriko kullanmaktan kaçının; tehlikeli olabilir. Kimi durumlarda işe yaramakla birlikte (kriko, küçük bir vinç ve mengene olarak kullanılabilir), araçta güvenli kriko noktaları bulunması gerekir. Ayrıca krikoyu sabit bir taban plakası ile kullanmalısınız. Böylece dayanağınız daha emniyetli olur ve yük daha geniş bir alana yayılır.
Havalı kriko: PVC'den yapılmış büyük torbalardan oluşur; egzozdan gelen havayla doldurulup kaldırıldığında araç kolayca kurtarılır. Pahalı olmakla birlikte, hafiftir ve kolayca saklanabilir. Aracın sıcak parçalarına ya da keskin nesnelere maruz bırakılmamalıdır.
Vinçle kaldırma: Koparak yaralanmaya neden olmaması için çevredeki insanları uzaklaştırın ve vinç kayışının üzerine bir battaniye örtün. Gerilime dayanabilecek bir bağlantı noktası kullanın.
Aracınızla dereyi geçmeden önce, hava girişinizin ve havalandırma borularınızın ne kadar alçakta olduğunu bilmelisiniz. Öncelikle dere yatağında olabilecekler konusunda net bir fikir edinmek için çevrenizdeki araziyi gözlemlemeniz gerekir. Aracınızla su geçişi yapmak istiyorsanız, en emniyetli dere geçişi tekniklerini bilmelisiniz. Suyun içinden yürüyerek ve ideal rotayı değerlendirerek (en iyi ihtimalle derin ve/veya hızlı akan sudan uzakta) görsel inceleme yapmak en iyi çözümdür.
Dere geçişi için yapılması gerekenler: Çıkış noktanızı önceden planlayın, pencerelerinizi açık tutun ve emniyet kemerlerinizi çıkarın. Ayrıca dereyi akıntıya karşı hafif bir açıyla geçmek daha uygun olabilir, çünkü suyun aracınızı itmeye başlaması durumunda, müdahale etmek için zaman kazanırsınız. Suyun içinde hareketsizken motoru asla kapatmamanız ve dereyi geçerken hızınızı sabit tutmanız gerektiğini unutmayın.
Momentum, önemli bir kavramıdır. Momentum nedir? Fizikte momentum, bir nesnenin kütlesi ve hızının çarpımıdır. Momentumu sürüş bağlamında açıklamak gerekirse; çekiş gücünüz az olduğunda, durduğunuz yerden ileriye doğru hareket etmek çok daha zor olacaktır. Burada aslolan, çekişle momentum arasında doğru dengeyi bulmaktır: ne saplanma riskine yol açacak kadar yavaş, ne de kaza riskine yol açacak kadar hızlı.
Ağırlık aktarımına gelince, üzerinde sürdüğünüz her eğimli yüzeyin ağırlık aktarımınızı etkilediğini unutmamanız gerekir. Ağırlık, bir uçtan diğer uca ve bir taraftan diğer tarafa kayacaktır. Mesela yokuş yukarı giderken, ağırlık elbette arka lastiklere kayacaktır. Araçların momentumunu anlamak için aracınızı tanımalı ve devrilmeyi önlemek için sürüş becerilerinizi önünüzdeki yola uyarlamalısınız.
Momentum, önemli bir kavramıdır. Momentum nedir? Fizikte momentum, bir nesnenin kütlesi ve hızının çarpımıdır. Momentumu sürüş bağlamında açıklamak gerekirse; çekiş gücünüz az olduğunda, durduğunuz yerden ileriye doğru hareket etmek çok daha zor olacaktır. Burada aslolan, çekişle momentum arasında doğru dengeyi bulmaktır: ne saplanma riskine yol açacak kadar yavaş, ne de kaza riskine yol açacak kadar hızlı.
Ağırlık aktarımına gelince, üzerinde sürdüğünüz her eğimli yüzeyin ağırlık aktarımınızı etkilediğini unutmamanız gerekir. Ağırlık, bir uçtan diğer uca ve bir taraftan diğer tarafa kayacaktır. Mesela yokuş yukarı giderken, ağırlık elbette arka lastiklere kayacaktır. Araçların momentumunu anlamak için aracınızı tanımalı ve devrilmeyi önlemek için sürüş becerilerinizi önünüzdeki yola uyarlamalısınız.
Araç amortisörleri için üç seçeneğiniz vardır: helezon yaylar, yaprak yaylar ve torsiyon çubukları. Yekpare kirişli bir aks kullanıyorsanız yaprak yayları kullanmayı tercih edebilirsiniz. Helezon yaylar ve torsiyon çubukları ise daha çok bağımsız bir aksta kullanılır.
Helezon yaylar titreşimleri yaprak yaylardan daha iyi sönümlemekle birlikte, montajları nedeniyle daha az pratiklerdir. Süspansiyon sistemi içinde daha fazla harekete izin verdikleri için genellikle yüksek performanslı kamyonlarda tercih edilirler. Daha yüksek konfor ve direksiyon hakimiyeti sağlarlar.
Yaprak yaylar, helezon yaylara göre daha sağlam olduğu bilinen bir tür amortisördür. Çok daha fazla yükü daha az sapmayla taşımanıza olanak tanırlar.
Torsiyon çubukları ise yaprak yaylar veya helezon yaylar gibi düzleşmez veya sıkışmaz çünkü dar bir çelik borudan oluşurlar.
Amortisör sürüş sırasında çok önemlidir. Engebeli zeminlerde arazi sürüşü yaparken çıkarken sürekli çalışırlar. En yüksek emniyet seviyesine ulaşmak ve aracınızın hakimiyetini kaybetmemek için doğru amortisörleri seçmelisiniz.
Arazi sürüşü yaparken, aracınızın bozulma riskine karşılık, aracınızda her zaman bir acil durum kiti ve yedek parça bulundurmalısınız. Aracınız bozulduğunda iyi düşünülmüş bir arazi ekipmanının yanınızda olması her şeyi değiştirebilir. Sigortalar, yakıt filtresi, çeki demirleri, elektrikli yakıt pompası, kurtarma malzemeleri, yedek tahrik şaftı ve üniversal mafsallar bu ekipmanlardandır. Aracınızın bozulmasına hazırlıksız yakalanmamak için neleri yanınıza almanız gerektiğini bilmiyorsanız, lütfen size tavsiyede bulunabilecek bir arazi sürüşü uzmanıyla görüşün.
Her zaman lastik endeksini bilmelisiniz! Lastikler gerçekten hızlı gidebilir fakat her ürünün farklı özellikleri vardır. Hız endeksi, lastiğin ebadına ve yük endeksine bağlı olarak emniyetiniz için ayarlanacaktır. Örneğin GRABBER AT³ (Seri 40 - 275/40 R 20 106V XL) 240 km/s hıza kadar kullanılabilir.
Hız endeksi lastiğin üzerinde nerede yazılıdır? Yanakta, lastiğin ebadının sonunda gösterilir ve bir harfle temsil edilir. "Q" hız değerine sahip bir lastik 160 km/saate kadar çıkabilirken, "V" hız değerine sahip lastikler 240 km/saate kadar çıkabilir.
Hızınızı bulunduğunuz ortama göre ayarlamanız her zaman büyük önem taşır. Köşede ya da tam önünüzde bir tehlike varken tam hızla sürmemeniz gerekir. Maksimum hız endeksine sahip olmanız, bunu en üst düzeye çıkarmanız gerektiği anlamına gelmez.
